Handiek denak berez,  ttikiek batere ez.

Atsotitza

Baigorrin, aspalditik, ura beti bere bidetik, zubi konkorraren azpitik eta Etxauzeko jauregia, han, pendoitz hegian, oparo, ospetsu, puxant.

Bizkondeak  jauregi inguruetan zauzkan etxatierren artean bazuen Martin, Jaun Bizkondeari ihiziak ekartzen zizkion oihanzaina. Mundu guzian bezala, ordion* ere, haurrak beti haur.  Bizkonde edo apez, oihanzain edo laborari izan aintzin, jendea lehenik haur zen.

Gertatu zen jauregiko semea, ñiñitan, oihanzainaren emazteak, Mariak,  bularretik hazi izan behar zuela, Ganix beren semearekin batera. Bi  mutikoak elgarrekin haunditu ziren, esne beretik haziak, su berean berotuak, bazter berak kurrituak, ihizi berak lasterkatuak, sekretu berak partekatuak. Ezin berexiak ziren.

Baina kokots puntan bizpahiru bizar agertu zitzaizkionetik, jauregiko semeak bere noble mailako eskolak hartu behar izan zituen. Aita bizkondeak ez zuen begi onez ikusten semea laborari mutilekin nahas zadin. Etziren nehondik ere mundu berekoak. Halere noizean behin bi gazteak kurutzatzen ziren, burasoen ixilik.

• Ganix, atzo arratsean ikusi haut, haritz handietan, kafira miatzen ?
• Bai! Etxauzeko seme Jauna, begiztatua dut xoxo kafira.

Ganixek  begi zorrotza zuen, zango trebea, sudur fina.

• Zenbat kume ?

Ganixek eskuko behatzak erakutsi zizkion.

• Noiz sortuko dituk ?
• Egun hamabost berantenaz, Jauna.
• Nun ditek kafira ?
• Oihanbideko sasietan, Gerezteiko bide kurutzetik beheiti.

Baina zazpi egun barne, Ganixek ikusi zuen jauregiko semea, Gerezteiko bide kurutzean, xorikumeak ponet baten barnean zeramazkila.

Haserrea golkoan piztu zitzaion…! Baina zer balioko zukeen bakarrik oldartzea ? Jauregiko pareta mutuari ukalbilka jokatzea ?…

Urrengo egun batez Etxauzeko semea eta Martinena elgarrekin gertatu ziren berriz :

• Iep ! Ganix, ikusten haut, goiz-goizik, bazterrak kurritzen. Zeren gibeletik habila ?
• Bai ! Jauna! erbi baten ibilbidea ongi zaintzen dut. Badakit nun duen etzangia. Hemendik aste pare  batetara harrapatu beharko dut, Bazko zaharrez, etxean bestetako bazkaria badugu-ta…
• Nun dik etzangia ?
• Sagasteiko sasietan, Jauna.

Baina sei egun barne, Ganixek ikusi zuen bere adiskidea, Gerezteiko bide kurutzetik pasatzen, erbi gotor bat beharrietarik dilindan.

            Biziak bideak zuzen-zuzenak ez baititu, bospasei urtez, noizean behin, elgarrekin gertatu ziren oraindik.

• Ganix! Atzo ilun nabarrean ikusi haut, Gerezteiko bide kurutzean, neska gazte batekin. Neska lagun bat atxeman bide duk ?
• Bai, badugu elgarrekilakoa, ezkontzeko xedea ere, Jauna. Neska ederra, atsegina eta xintxoa da.
• Noiz berriz elgar ikusi behar zirezte ? (Elkar ikusi behar duzue)
• Egun zortzi.
• Jakiten ahal diat nor den ?

Ganixek aurpegia eskuarekin hiru aldiz torratu zuen:

• Bentabordako Janamari, Jauna.

Ondoko hitzorduan, Gerezteiko bide kurutzean, Ganixi ez zitzaion Janamaririk agertu.

Mila urte igaro-ta, zubi konkorraren azpitik, ura beti bere bidetik. Lehen bezala gaur ere jendea handi eta ttipi. Handiak aldatu, ez desagertu. Ttipiak beti berak. Politikan, laboratzan, ainitz alorretan bezala handiek beti atsegin izan dituzte ttipiak, nola otsoek ardiak.  Garaia da Euskal Herri mugatu honetan elkargo bakar batek gure indarrak bil ditzan;  gu, ardi ttipiak ez gaitezen beti bildots geldi, harraparien aztaparretan.

Johanes Bordazahar

• orduan