Zinez bazkari ona eskaini zuen Ladix Galartzak 30€tan.

Ladix Galartza istorio baten kontatzen:

« Panpi Ladutxe hortxe duzu telefonoakin ! »

Joateko Azkainera beraikin jokatzera !

-Ez ez nik ez det jokatu behar, utzita nago ni

-Bai nerekin jokatu behar duzu !

Bere omenaldian Azkainen.

-Ez ez utzita nagola ni !

-Ez hikin jokatu behar diat, harek.

Azkenean konbentzittu

-Bai e? Etzen asko beharrik…

-Utzita nengoen.

Goizeko eguerdiko 12tan partida, frontoia beteta. 8 ta 7 galtzen ta

Txapelketa nagusiko bertze pilotari puntakoen kontra

8 ta 7 galtzen ta Pampik, zart! Gantxo bat sartu zun ta 8ña!

Bale (besoak altxatuz eta gurutzatuz, bukatua zelako keinua eginez)

Ni pozik !

8ña ta bale!

Hortan geldi.

-Zenbat txapela irabazi dituk? 2?

-Ta 5 galdu! 7 finala jokatu nian Retegiren kontra denak.

Harek jokatzen zian. Gauz bat zian harek….

… -On… dizuela

Kantu frango eman zen plazer handiz. Haizeak ereman zituen Ireber aldera edo Aralar gainera. Bat salbatu dugu. Gillermorena:

Orixe-ren mezu ederra Gillermoren ahotik.

ZATOZKIDA, GOI-ARNAS.

EIZU NEREKIN LAN,

ERRI BATEN ARNASA.

MAMITU DEZADAN.

GEROAK ESAN BEZA:

ERRI BAT IZAN ZAN;

EDO-TA ATS EMAIOGUN.

ONTAN IRAUN DEZAN.

Euskaldunak Nikolas Ormaetxea, «Orixe»

Liburu beretik:

«Jondoni Mikel,

aiza ezazu illuna,

Jainko-begiak

ekar zaigun eguna;

arekin aituna,

arekin amuna,

pozez jauzi bitez

diteño osasuna.

Neska, mutil, ume,

senar emazte,

alor, mendi, zelai,

beor, arkazte,

pozaren zirrara

barnean bezate;

naigabe, nekeak,

zokora zaitezte».

Pestaburu / Prestamenak

(Nikolas Ormaetxea, «Orixe»
1988-1961)

Itzuli lehen orrira hemen klikatuz

Santutegiko kondaira:

Gillermok hain polliki kontatua

edo santutegi sartzean irudikatua:

Bisita hurrunago segituz:

Jose Maria Satrustegiren iritzia:

Mendia zen […] sineste zaharretako katedral eta santutegia. Ez halere edozein mendi. Zerutik gertu zegoen mendi aukeratuak, Amaren sabelera doan bide antzera, kobazulo edo leizeren bat behar zuen goiko aita indarrak lurraren ama sabela ernaltzeko.

Horrela sortu zen mundu guztiko mendi santuen mitoa. Bizia ematen duen sugar edo suge harra. Herensugea alegia, udaberrian ikusten da garra dariola kanpora ateratzen, eta udazkenean itzultzen da berriro lurpean dagoen neguko gelara.

Herensugea, berez, biziaren aita da, baina, gero, bere umeen irensle bihurtzen da, ekaitz, tximista, lurrikara, uholde, lehorte eta ezbehar guztien figuran, eta gizonak hil egiten du.

Bide berean egurasten da Mari, lurraren emankortasunaren irudia. Mendi horien inguruan egiten ziren erlijio paganoen ospakizun nagusiak, eta Eliza indartzen joan zen eran mendietako kultua kristautzen ahalegindu zen.

Aralarko elizaren oinarrian erromaniko eta arabiar kutsuko aztarnak baino lehenagokoak aurkitu dira.

https://eu.wikipedia.org/wiki/Done_Mikel_Aralarkoaren_santutegia

———————————————————————————————–

Gillermo Etxeberria Ugalderen xehetasunak:

Nafarroa “eremuka” zatitua dago. Haietako bat da “Larraun”, gu gauden eremua, Leitzaldean. Bertan dago Aralarko San Migel, Baraibar… Lurralde honek pertsonaia ospetsu asko eman ditu. Horien artean pilotariak, Ladis Galartza eta bere semea, idazleak, Nikolas Ormaetxea, ORIXE…

Mapa eta sailkapena hemendik hartuak:

https://fr-academic.com/dic.nsf/frwiki/1046003

edo

https://eu.wikipedia.org/wiki/Zerrenda:Nafarroa_Garaiko_eskualdeak

———————————————————————————————————-

Hemen idatzita dauden bertso, esaldi eta gainerakoak Orixe idazlearen liburuan agertzen dira, EUSKALDUNAK izenekoan. Ahozko literaturan, oso aberatsa da LARRAUN baila. Horietako batzuk agertzen dira hemen.

Nikolas Ormaetxea, «Orixe»-ren  Artazuriketa liburutik:

LECTIO EPISTOLAE LARRAUN’GO:

           Aldatz, ipurdi-latz.

           Etxarri, lepoa bete zintzarri.

           Lekunberri, zakur-erri.

           Uitzi, ez arto ta ez zitzi.

           Gorriti, ardoa darik begiti, ardan-zopa sudurreti, biba Gorriti!

           Azpirotz, elurra danean, aize otz; eguzkia danean bero, azpiroztarra beti ero.

           Lezeta, sardin-zarra erreta.

           Albisu, sasi-ardi betizu.

           Errazkin, deabru kazkin.

           Baraibar, laiñoa bar-bar.

           Iribes, geos eta bees.

           Alli, erre ta kiskailli.

           Mugiro, ez da an beti giro.

           Arruitz, gezur-itz.

           Astiz, ogi gutxi ta aur agitz.

           Odorritz;  ez esne ta ez oritz.

           Madotz,  ez saski ta ez agotz.

 ———————————————-

        LECTIO EPISTOLAE UITZI’KO:

        Zelatari, Txonkoeneko.

        Pitxera Moxkolo, Joanteneko.

        Mokordo polit, Buztineko.

        Alkia bai ta ipurdirik ez, Joandineko.

        Serbilleta zikin, Aizarreneko.

        Mauka txar, Garatxoneko.

        Krisaillu-mutur-zikin, Etxeberriko.

        Ankamei lokaio, purrustari soraio, Loiteteko.

        Dragon aundia, Txurdaneko.

        Oskilla tente, Baztarrikako.

        Artopil zabal, Errekaldeko.

        Izbeste, loiez gaztanbera, Apezeneko.

        Atorra lepo-zikin, Munoko.

        Gazura berde, Perutxeneko.

        Eztela-badela, Garazineko.

        Illargi-zabal, Marieneko.

        Tirrit, Etxetxikiko.

        Tarrat, Etxeaundiko.

        Zakurra bai ta ardirik ez, Legarreko.

        Zatazar, Mikeleneko.

        Asi ta pirris-purrust, Ubillosko.

        Ezkilla jotzaille burutxuri, Joaneteko.

        Labea bai ta ogirik ez, Goikoetxeko.

        Andre gona-gorri, Martipereneko.

        Andre gerri-eder, Otsanbelako.

________________________________________

Herriz herri nolakoak diren:

        «Mami-jaleak dira Errazkingoak.

        Zapata orpo-makurrak, Albisukoak.

        Gazurontzi zikiñak, Baraibarkoak.

        Sardiña-jantzaleak, Iribaskoak.

        Saskigille-kumeak dira Allikoak.

        Baba-txior-jaleak dira Aztizkoak.

        Beti enbotto dira Oderizkoak.

        Gona nabartxoakin or Madozkoak.

        Neskatxa beltxeranak or Mugirokoak.

        Oei dagozkienak or Arruitzkoak.

        Galtza-gorriak dira Aldazkoak.

        Gona petral-luzeak, Etxarrikoak.

        Neskatxa luzituak, Lekunberrikoak.

        Titi-aundiak dira Uitzikoak.

        Beti amorez daude Gorritikoak.

        Beti-alargun dira Azpirozkoak.

        Lezaetan dago kaxkail-erria.

        Antxen akabatzen da kanta guzia».

—————————————————————

Agertzen dira ere Euskaldunak liburu hortan Kantu ezagun batzu. Hala nola:

-Ardo gorri Naparra

-Ni hiltzen naizen egunean

Itzuli lehen orrira hemen klikatuz

• 

Itzuli lehen orrira hemen klikatuz